Yer Ruhları

 

SAHA, Kerem Ozan Bayraktar'ın Mart-Aralık 2020 döneminde SAHA Studio'da geliştirdiği ve açık atölye günlerinde sergilediği Yer Ruhları başlıklı yerleştirmesine eşlik eden yayına üretim desteği verdi. Kitapta Yağız Özgen ve Zeynep Sayın'ın kaleme aldığı metinler yer alıyor.

 

Yer Ruhları, ucuz mekanik oyuncaklar, çöp poşetleri, LED ışıklar, videolar, piller, naylonlar, ölü bitkiler, su, toprak ve pasın ağırlıkta olduğu mekâna özgü bir yerleştirme.

Oyuncaklara, mekânı ve nesneleri örten naylona ve çöp poşetlerine formunu veren petrol, temelinde ölü organizmaların fosilleşmesi sonucu oluşuyor. Benzer biçimde piller karbon, çinko ve potasyum gibi yaşamla doğrudan ilişkili elementlerden meydana geliyor. Çalışma, nesnelerin jeokimyasal kökenlerine odaklanarak, amaçsızca hareket eden oyuncakların malzemesindeki canlılığın kalıntılarını yâd ediyor; canlılık ve bilinç meselesini özgün nesneler (insan, gelişmiş yapay zekâ robotlar vb.) yerine, doğaya dağılmış farklı yoğunlaşma alanları üzerinden arıyor.

 

"Tuz ruhu olsun ruhu olsun, yer ruhları diyor çöplerine ya Kerem, atılanların, bertaraf edilenlerin, reddedilenlerin, istenmeyenlerin, kullanılamayanların, üretilemeyenlerin, tüketilemeyenlerin, yenemeyenlerin ruhları, sermaye tarafından üretilmiş olmalarına rağmen, ürün fazlası olmalarına rağmen artık zehirli, faydasız, kötü kokulu oldukları için insanlıktan ve -neredeyse onunla eş tutulan- sermayeden fırlatılan, buna rağmen kurtulamadığımız, başa çıkamadığımız, kendimizden uzaklaştırdığımız fazlalıkların ruhları... Tırnak gibi, öldükten sonra uzayan saç gibi, dışkı gibi insana ait olmuş olmalarına karşın artık ait olmayan, tüketilmiş ve tüketilememiş her şeyle dolu oldukları halde, ısrarla kendimizden ayırmak için çaba gösterdiğimiz, canlıyı ve cansızı, organiği ve inorganiği, sıvıları ve kusmukları, toksikleri ve metalimsileri birbirine bulayan, kokuşan, bizim dünyamıza ait olmasını istemediğimiz pisliklerin, mikropların, bakterilerin, mantarların, virüslerin ürediği çöplüklerin, içlerinde biriken gazla kendi yaşam alanlarının havaya uçmasına da, yeni yaşam biçimlerinin oluşmasına da vesile olan çöplerin ruhları. Atık, cansız ve çöp olanda canlılığın yeniden filizlendiğini gördüğümüzde kendimizi bir kez daha iğrenmekten alıkoyamadığımız, bizi mezarlıklardan daha çok ürküten, cesetten kurtulur gibi kurtulamadığımız için ziyaretine gidemediğimiz, varlığından haberdar olmaktan imtina ettiğimiz yerlerin ruhları..."

 

-Zeynep Sayın, Çöplük Rüyaları, Yer Ruhları (ed. Ulya Soley) içinde, 2021, SAHA, Sanatorium.